Aylan Kurdi. Drie jaar oud. Aangespoeld op de Turkse kust. Eerder zijn al duizenden vluchtelingen op de Middellandse Zee verdronken, maar niets heeft op mij meer indruk gemaakt dan die ene iconische foto. Inmiddels komen tienduizenden vluchtelingen uit Syrië naar Europa, of beter gezegd: naar Duitsland. Zeventig jaar geleden was Duitsland de hel op aarde. Een paar maanden geleden herinnerden de Grieken ons daar (ten onrechte) nog aan, maar nu lijkt Duitsland voor velen het nieuwe Beloofde Land. Het kan verkeren.
Nu is Syrië is de hel op aarde. Meer dan 200.000 doden zijn gevallen, onder hen ruim 60.000 burgers en 10.000 kinderen. In Damascus zetelt een wrede, maar eigenlijk machteloze dictator. In grote delen van Syrië regeert de dood zelf en hij noemt zich daar IS.
Het is elke keer weer raak. Ooit trokken trokken de Joden weg uit Egypte. Hugenoten vluchtten uit Frankrijk (17e eeuw). Vlamingen kwamen in 1914 massaal naar Nederland. Hongaren deden in ´56 hetzelfde. In de jaren ´70 verlieten bootvluchtelingen massaal Vietnam. We herinneren ons de beelden van Tutsi´s op de vlucht voor de genocide door de Hutu´s in Burundi. En nu komen de vluchtelingen uit Syrië in gammele bootjes (voorgelogen door gewetenloze mensensmokkelaars) naar Europa. De dood regeert en de zee verzwelgt de meest weerloze vluchtelingen. De Europese buitengrenzen zijn poreus. Fort Europa bestaat niet. De Europese burgers en regeringsleiders lijken overvallen te worden door vluchtelingen die massaal optrekken langs onze wegen, op zoek naar een veilige plek, een veilig land.
Hoe nu verder? Ik weet het antwoord niet. Ik weet wel dat de vluchtelingen er zijn. De meesten van hen blijven in Syrië zelf. Miljoenen in de regio: in Turkije, Libanon en Jordanië. Sommigen (100.000) komen naar Europa, een klein deel (7.200) naar Nederland. Zij zijn welkom. Vind ik. Hoop ik. Merk ik. Voor hen moeten we in Nederland – en dus ook in de regio ´t Gooi – op de kortst mogelijke termijn ruimhartig bed, bad en brood beschikbaar stellen. Dat is een Bijbelse opdracht. Voor de langere termijn moeten we leren van de fouten uit het verleden: goede woon- en leefomstandigheden voor alle vluchtelingen, onderwijs voor de kinderen, gezondheidszorg voor iedereen, mensen aan het werk zetten en toch ook nadenken over mogelijkheden om terug te keren.
De ontwikkelingen in de laatste weken maken zichtbaar dat het noodzakelijk is om één Europees beleid voor vluchtelingen en asielzoekers te maken. Niet meer elk land voor zich. Italië, Griekenland, Hongarije niet voor de problemen op laten draaien. Gelukkig geeft bondskanselier Merkel het goede voorbeeld. Zij toont in deze dagen moreel leiderschap. Ik vind dat indrukwekkend en een voorbeeld voor alle Nederlandse politici en bestuurders. Ik vind dat het niet moet uitmaken waar een vluchteling zich meldt. Na aanmelding zou behandeling van de asielaanvraag én toewijzing van het verblijfsland op Europees niveau moeten plaats vinden. Voor alle landen moeten dezelfde procedures en criteria gaan gelden en een uniforme besluitvorming. De tijd van ´ieder voor zich´ is volgens mij voorbij. We moeten het samen doen.
Tenslotte vind ik dat er een aanpak bij de bron moet komen. IS moet uitgerookt worden. Ik ben het eens met Cameron, Hollande en Buma dat niets doen geen optie meer is. We moeten IS – zo nodig ook door Europese (en dus ook Nederlandse) militairen op de grond – vernietigen. Het is niet anders. De bedreiging van de Europese waarden en verworvenheden (immaterieel en materieel) is te groot om het voortbestaan van IS nog langer te tolereren. Maar we zullen ook bereid moeten zijn om niet alleen de wapens op te nemen, maar ook te investeren in de ontwikkeling van een nieuw Syrië. Ook in andere Arabische landen moet weer vrede, veiligheid en welvaart komen. Alleen dan ontstaat er weer perspectief voor de achtergebleven inwoners en de op drift geraakte vluchtelingen. Dat is de echte lange termijn opgave. Niemand heeft daarvoor al de oplossing, maar we kunnen niet blijven toekijken. De EU zal, samen met de NAVO, buiten Europa, in de regio, in Syrie en andere landen, linksom of rechtsom echt veilige regio´s moeten creëren. Mijns inziens is dat een even onmogelijke als onvermijdelijke opgave…
De dood regeert, maar mag niet het laatste woord hebben. De inzet van alle politici, lokaal, nationaal en internationaal moet er op gericht zijn dat de hoop weer gaat regeren.